Metabolizam

Apsorpcija

Vitamin B₆ apsorbira se u jejunumu i ileumu pasivnom difuzijom. Apsorpcija piridoksal fosfata i piridoksamin fosfata, čestih oblika vitamina B₆ u hrani, uključuje njihovu defosforilaciju kataliziranu kiselom fosfatazom ili drugim crijevnim fosfatazama. Produkti te reakcije, piridoksin, piridoksal i piridoksamin, te nefosforilirani vitameri apsorbiraju se difuzijom. Navedeni spojevi se u stanicama crijeva fosforiliraju u svoje fosforilirane derivate, piridoksal kinazom i piridoksin-fosfat oksidazom, čime se ovaj vitamin zadržava. Vitamin B₆ se u hrani nalazi i u obliku glukozida koji se, nakon djelovanja glukozidaza, apsorbiraju pasivnom difuzijom. Dio se vitamin B₆ glukozida apsorbira difuzijom kao takav, ali se kasnije ne metabolizira u jetri. Otpuštanje piridoksal-fosfata koji je vezan za proteine u hrani ovisi o pH. Istraživanja su pokazala da uzimanje antacida ometa apsorpciju vitamina B₆ upravo zato što ti lijekovi povećavaju pH, što onemogućuje normalnu apsorpciju ovog vitamina. Pri većim dozama, fosforilirani oblici se mogu apsorbirati kao takvi, no puno sporije nego nefosforilirani oblici. Također, piridoksamin se sporije apsorbira nego piridoksal ili piridoksin. Međutim, u plazmu se izlučuju većinom nefosforilirani oblici vitamina B₆, najčešće u obliku piridoksala.^[1-9]

Transport

Piridoksin, piridoksal i piridoksamin se prenose krvlju do jetre gdje se primarno pretvaraju u piridoksal-fosfat. Piridoksal-fosfat je glavni oblik vitamina B₆ koji se nalazi u krvi (60 – 90 %), a većina je vezana za albumin. Drugi oblici koji se javljaju su piridoksal, piridoksin, piridoksamin i piridoksamin-fosfat. Piridoksal se također veže za albumin, no vezanje piridoksal-fosfata za albumin je snažnije. Nefosforilirani vitameri se prenose u crvene krvne stanice gdje se pretvaraju u piridoksal-fosfat i vežu za hemoglobin.  Piridoksal-fosfat se veže na aminokiselinski ostatak valina u hemoglobinu i to vezanje je dva puta snažnije nego vezanje na albumin. Ulazak u tkiva se provodi difuzijom kojoj slijedi fosforilacija, način metaboličkog zadržavanja vitamina unutar stanica tkiva.^[3-9]

Stanični metabolizam

Jetra je glavno mjesto metaboliziranja vitamina B₆, gdje nastaje aktivan oblik ovog vitamina, piridoksal-fosfat. Piridoksal kinaza katalizira fosforilaciju piridoksala, piridoksina i piridoksamina, a piridoksin-fosfat i piridoksamin-fosfat se oksidiraju u piridoksal-fosfat piridoksin (piridoksamin) fosfat oksidazom. Sva tkiva imaju piridoksin kinazu, dok se piridoksin fosfat oksidaza većinom nalazi u jetri, bubrezima i mozgu. Piridoksin fosfat oksidaza je flavoprotein, što znači da joj je za aktivnost potreban riboflavin (vitamin B₂). Dio se tako nastalog piridoksal-fosfata otpušta u krvotok gdje se on veže za albumin, dok se ostatak brzo defosforilira i nepovratno oksidira u 4-piridoksičnu kiselinu aldehid oksidazom i/ili aldehid dehidrogenazom. Prije nego što se prenese u tkiva difuzijom, piridoksal-fosfat se odvaja od albumina i defosforilira se kiselom fosfatazom. Slobodan intracelularni piridoksal ili izlazi iz stanice ili se oksidira u 4-piridoksičnu kiselinu aldehid dehidrogenazom, koja se nalazi u svim tkivima, i/ili jetrenim i bubrežnim aldehid oksidazama. Piridoksamin-fosfat se također može pretvoriti u piridoksal-fosfat i aminotransferazama (transaminazama). Piridoksal-fosfat ima ulogu koenzima te je kao takav čvrsto i reverzibilno vezan za apoenzim tvoreći Schiffovu bazu (aldimin) koja nastaje kondenzacijom 4-karbonilne skupine i 1-amino skupine aminokiselinskog ostatka lizina.^[3-9]

Skladištenje

U jetri se skladišti između 5 % i 10 % vitamina B₆, dok mišići predstavljaju glavno mjesto skladištenja ovog vitamina (75 % – 80 %). Većina se vitamina B₆ u mišićima nalazi u obliku piridoksal-fosfata vezanog za glikogen fosforilazu. Fosforilacijom vitamina se sprječava njegova difuzija iz stanica, a vezanje na protein sprječava hidrolizu fosfatazama. Značajnije količine ovog vitamina se nalaze i u jetri, mozgu, slezeni, bubrezima te srcu, većinom u obliku piridoksal-fosfata ili piridoksamin-fosfata. Potrebno je napomenuti da su količine vitamina B₆ u mozgu homeostatski regulirane. Naime, vitamin B₆ se u mozgu nalazi u obliku piridoksal-fosfata i piridoksamin-fosfata te u stanjima nedostatka ovog vitamina, razine vitamina B₆ se održavaju i to bolje nego u jetri ili bubrezima, a aktivnost piridoskal kinaze je nedirnuta u stanjima umjerenog i jakog nedostatka ovog vitamina.^[3-9]

Izlučivanje

Produkti metabolizma vitamina B₆ se izlučuju urinom, većinom u obliku 4-piridoksične kiseline. 4-piridoksična kiselina nastaje oksidacijom piridoksala uz pomoć NAD-ovisnih aldehid dehidrogenazama, koje se nalaze u svim tkivima, ili FAD-ovisnim aldehid oksidazama, koje se nalaze u jetri i bubrezima. Uzimanjem većih doza vitamina B₆ (100 mg) vitameri se izlučuju u nemetaboliziranim oblicima, kao piridoksin, piridoksal, piridoksamin i njihovi fosfati. Međutim, općenito, 40 do 60 % unešenog vitamina B₆ se oksidira u 4-piridoksičnu kiselinu i kao takav se i izlučuje, dok se velik dio vitamina B₆ reapsorbira u bubrezima. 5-Piridoksična kiselina i njen lakton čine 10 do 20 % urinarnih metabolita vitamina B₆, a samo se male količine ovog vitamina izlučuju fecesom.^[3-9]